جام هایِ ویژۀ چند شخصیّتِ داستانی و تاریخی در متون ایرانی

غیر از دو جامِ مشهورِ جمشید و کیخسرو با ویژگیِ گیتی­نمایی، بعضی شخصیّتهایِ داستانی و تاریخیِ دیگر نیز در متون و روایتهای ایرانی جام­های مخصوصی دارند. از آن جمله، کاووس، شهریارِ نامدارِ کیانی، در سنّتِ نقّالی صاحبِ جامِ جهان­بینِ معروف است. کید هندی به اسکندر جامی پیشکش می­کند که محتوایِ آن با نوشیدن کاسته نمی­شود و در بعضی منابع خاصیّتِ جهان­نمایی هم دارد. جام اسکندر/ سکندر/ سکندری در شعر فارسی ناظر بر این جام است. در معدودی از مآخذِ تاریخی به جامِ خاصِّ خسروپرویز با دو ویژگیِ جهان­بینی و پر شدنِ خودبه­خود اشاره­هایی شده است و گویا دارا/ داراب و انوشیروان هم جامهایی داشته­اند. در این مقاله نکات، توضیحات و شواهدِ مربوط به این جام­ها از منابعِ ادبی، تاریخی و داستانی آورده و بررسی شده است.